منظور از اعتبار یا پایائی آزمون، به دست آوردن نمرات و نتایج تقریبا یکسان در دفعات متعدد اجرای آزمون می‌باشد. در بحث اعتبار با این سؤال روبرو هستیم که نمونه آزمایش مورد نظر ما تا چه حد معرف دقیق مرجع وسیع‌تر و کلی تر پاسخ هایی است که از آن مشتق می شود.

در تحقیق حاضر جهت سنجش پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. شکل کلی این روش عبارت است از:

α: ضریب آلفا

k: تعداد سوالات

: واریانس مربوط به سوال i ام

: واریانس کل آزمون

ضریب آلفای کرونباخ در این تحقیق در حدود ۸۱/۰ می‌باشد که نشان دهنده پایایی نسبتا مطلوب ابزار پرسشنامه است. در خصوص پرسشنامه مقایسه زوجی عوامل با محاسبه ضریب ناسازگاری ماتریس‌ها دقت و صحت پاسخ خبرگان سنجش می‌گردد که چنانچه ضریب سازگاری کمتر از ۱/۰ باشد ماتریس‌ها سازگار و قضاوت خبرگان مورد قبول می‌باشد.

۳-۶- معرفی مدل و مراحل تحقیق

در این تحقیق پس از مطالعه کتابخانه ­ای با توجه به اطلاعات به دست آمده، به ارائه پرسشنامه روش دلفی به شناسایی عوامل اصلی و فرعی مؤثر و سپس با بهره گرفتن از پرسشنامه مقایسات زوجی عوامل اصلی و فرعی مؤثر وزن دهی گردید. ‌بنابرین‏ تحقیق حاضر با هدف ارزیابی مالی شرکت های بیمه که در بورس اوراق بهادار تهران فعال هستند طی مراحل زیر انجام می پذیرد.

مرحله ۱: استخراج عوامل مؤثر به استناد ادبیات تحقیق

در این مرحله با بررسی ادبیات موضوعی موجود مرتبط با این تحقیق، مدل اولیه تحقیق انتخاب شده است در این مدل عوامل مؤثر در ارزیابی شرکت های بیمه مشخص می‌گردد.

مرحله ۲: استفاده از روش دلفی به منظور بومی­سازی چهارچوب مفهومی اولیه پژوهش و شناسایی دقیق عوامل اصلی و فرعی مؤثر بر عملکرد مالی

در این مرحله پرسشنامه­ ای مطابق جدول(۳-۱) طراحی شد که در آن عناصر چهارچوب مفهومی در قالب دو جدول ارائه شدند (یک دسته عوامل اصلی و دسته دوم عوامل فرعی مؤثر بر عملکرد مالی شرکت های بیمه).در این پرسشنامه میزان مربوط بودن هر عامل با موضوع، بر اساس طیف ۱ تا ۱۰ تعیین شد. ۱ به معنی ارتباط بسیار ناچیز عامل مورد نظر با موضوع و ۱۰ به مفهوم ارتباط بسیار بالا و سایر اعداد نیز بین این دو وضعیت­اند. ضمناً جداولی مجزا برای شناسایی سایر عوامل هر دسته که ممکن است به عنوان عوامل مؤثر بر عملکرد مالی شرکت های بیمه تلقی شوند اما در این چهارچوب به آن ها اشاره نشده است، در نظر گرفته شده است. برای افزایش درک خبره­ها از عوامل مورد مطالعه، تعاریف مختصری از این عوامل به پرسشنامه پیوست شده است.

مرحله ۳: وزن دهی و اولویت بندی عوامل با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی گروهی(GAHP)

فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از جامع ترین سیستم‌های طراحی شده برای تصمیم گیری با معیارهای چندگانه است.این تکنیک امکان فرموله کردن مسأله را به صورت سلسله مراتبی فراهم می‌کند.همچنین امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی وکیفی را در مسأله دارد ( قدسی پور، ۵، ۱۳۷۹). لذا در این مرحله با بهره گرفتن از پرسشنامه مقایسات زوجی و با تجمیع نظر خبرگان به وزن دهی و اولویت بندی عوامل مدل خواهیم پرداخت. برای تسهیل کسب دانش و قضاوت خبره­ها و صرفه­جویی در زمان، پرسش­ها در قالب جداول مقایسات زوجی استاندارد روش فرایند سلسله مراتبی مطابق جدول(۳-۲) طراحی شد و از خبره­ها خواسته شد برای پاسخ به پرسش­ها، اگر اهمیت عامل سمت راست بیشتر از عاملی است که در سمت چپ جدول قرار دارد، بر اساس سطح اهمیت آن عامل، در سمت راست جدول علامت بزنند. به همین ترتیب اگر اهمیت عاملی در مقایسه با عامل سمت چپ جدول کمتر است، در سمت چپ جدول علامت بزنند.

مرحله ۴: ارائه الگو ارزیابی عملکرد مالی شرکت های بیمه

در این مرحله با بهره گرفتن از تجزیه و تحلیل داده های سه مرحله قبل به جمع بندی الگو می پردازیم می پردازیم.

مرحله ۵: رتبه بندی شرکت های بیمه

همان گونه که اشاره شد شرکت های بیمه حاضر در بورس اوراق بهادار تهران شامل: آسیا، البرز، پارسیان، دانا و ملت می‌باشند. در پایان با بهره گرفتن از صورت های مالی این شرکت ها و اطلاعات مربوط به بورس اوراق بهادار، به رتبه بندی این شرکت ها می پردازیم.

۳-۷– روش گردآوری داده ­ها

ابزارهای جمع‏ آوری داده ها و اطلاعات عبارت خواهند بود از: مراجعه به اسناد و مدارک، مشاهده و به‌ خصوص مصاحبه و پرسشنامه. نکته قابل ذکر اینکه، در تحقیقات مدیریتی در ایران، به احتمال زیاد روش پرسشنامه به عنوان رایج­ترین ابزار تحقیق بهتر می‌تواند نیازهای اطلاعاتی پژوهشگران را تأمین نماید.

طی انجام این پژوهش در سه مرحله و در هر مرحله با روشی جداگانه اطلاعات جمع ­آوری شده است. روش­های به کار گرفته شده شامل مطالعات کتابخانه ­ای، مصاحبه با مدیران و خبرگان و رجوع به اسناد و مدارک و صورت های مالی شرکت ها هستند. در مرحله اول با بهره گرفتن از مطالعات کتابخانه ­ای و مقالات در دسترس ‌در مورد موضوعات مرتبط و نیز مراجعه به اطلاعات سایت­های اینترنتی و انجام مصاحبه ­هایی با مدیران و خبرگان، عوامل اصلی و فرعی مؤثر بر
عملکرد مالی شرکت های بیمه جمع ­آوری گردید. با هدف تأیید و تعیین اهمیت این عوامل و تبدیل شاخص­ های کیفی به کمی، پرسشنامه شماره یک شامل جدولی مرکب از عوامل اصلی و فرعی در قالب طیف ده­گانه از اهمیت خیلی کم (عدد یک) تا اهمیت خیلی زیاد(عدد ده ) طراحی و میانگین اهمیتی برای هر کدام از معیارها محاسبه شد و از خبرگان خواسته شد به بومی­سازی عوامل اقدام کنند. در این مرحله با توجه به مطالعه تحقیقات مشابه و با بهره گرفتن از نظر خبرگان طی مباحثات حضوری و با در نظر گرفتن میانگین اهمیت محاسبه شده و اجزائ مدل دلفی، بومی گردید.

در مرحله سوم، به منظور وزن­دهی به عوامل بر اساس پرسشنامه شماره دو (به شرح پیوست یک) شامل ماتریس مقایسات زوجی به خبرگان تحویل و تشریح شد. در نهایت با استناد به مدارک و مستندات معتبر بورسی و صورت های مالی، شرکت ها رتبه بندی گردیدند.

۳-۸- روش تجزیه و تحلیل داده ­ها

در این تحقیق می‌خواهیم مدلی جهت ارزیابی عملکرد شرکت های بیمه فعال در بورس اوراق بهادار ارائه نموده و این شرکت ها را رتبه بندی نماییم. لذا ابتدا عوامل اصلی مؤثر در عملکرد شرکت های بیمه فعال در بورس که از طریق بررسی پژوهش‌های داخلی و خارجی صورت گرفته شناسائی و پس از دسته بندی این عوامل، با بهره گرفتن از تکنیک دلفی در راند های مختلف به فاکتور های مدل می‌رسیم. سپس با بهره گرفتن از روش تحلیل گروهی سلسله مراتبی^[۵۷] به اولویت بندی عوامل تاثیرگذار می پردازیم. پرسشنامه روش AHP به صورت زوجی و استاندارد می‌باشد لذا از روایی لازم برخوردار است. جهت سنجش پایایی، صحت و دقت ‌پاسخ‌گویی‌ خبرگان نرخ ناسازگاری ماتریس های مقایسات زوجی بررسی می‌گردد، چنانچه میزان ناسازگاری کمتر از ۰٫۱ باشد قضاوت های خبرگان قابل استناد می‌باشد.